سندروم پلی کیستیک چیست ؟
سندرم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی شایع است که 5-10٪ از زنان را مبتلا میکند. مثل همه سندرم ها ، PCOS شامل مجموعه‌ای از علائم است که ممکن است با هم یا به تنهایی مشاهده شوند. به همین دلیل زنان مبتلا به PCOS علائم یکسانی ندارند. برای تشخیص PCOS، خانم باید دو علامت از سه علائمی که گفته میشود را دارا باشد: اختلال تخمک گذاری ( پریودهای نامرتب)، سطح تستوسترون بالا (هیپرآندروژنیسم) و شکل تخمدان در سونوگرافی
( تخمدان‌های پلی کیستیک).
نقش سونوگرافی:
در سونوگرافی ابعاد تخمدان ها، حجم آنها ، تعداد تخمک های نابالغ و نیز تخمک گذاری ماهانه بررسی میشود.
در تخمدان پلی کیستیک، تخمدان ها بزرگ و حجیم شده و محتوی تعداد زیادی تخمک نابالغ کوچک هستند که نمای تخمدان پلی کیستیک را ایجاد میکند. گاهی این کیست های کوچک یا همان تخمک های نابالغ با نمای شبیه به گردنبند مروارید در حاشیه تخمدان ها نمایان میشوند که یافته تشخیصی سونوگرافیک مهمی است.
امات باید بخاطر داشته باشید که در سونوگرافی صرفا نما و ظاهر تخمدان بررسی میشود . برای تشخیص بالینی سندروم تخمدان پلی کیستیک همان طور که قبلا هم اشاره شد باید حتما علامت بالینی و اختلال هورومونی ازمایشگاهی هم وجود داشته باشد و نمیتوان فقط به سونوگرافی اکتفا کرد.
به عبارتی ممکن است در سونوگرافی نمای تخمدان ها پلی کیستیک باشد ولی فرد علامتی نداشته باشد که در این حالت تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک مطرح نیست و نیاز به درمان ندارد.
در زنان مبتلا به این سندرم، قاعدگی های طولانی مدت یا نامنظم و بالا بودن سطح هورمون مردانه ی اندروژن مشاهده می شود در این شرایط احتمال بارداری کاهش می یابد. جوش های چرکی ،پوست چرب، رشد موهای زائد صورت و بدن یا ریزش مو از دیگر علائم این سندرم هستند.
نشانه های سندرم تخمدان پلی کیستیک :
1- ریزش موی سر با الگوی مردانه 2- موهای زائد ضخیم روی لب بالا، چانه، دو طرف صورت، قفسه سینه و شکم
3- کمتر از ۸ نوبت قاعدگی در طول سال 4-چرخه های قاعدگی طولانی و دردناک 5-افزایش وزن
6- پوست چرب ،آکنه و جوش چرکی روی صورت 7-بالارفتن سطح هورمون اندروژن
7-اختلال در بارداری به صورتی که نیاز به مصرف دارو باشد.
علت سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
تخمدان زنان ماهانه تخمک نارس یا فولیکول تولید می کند. فولیکول رشد کرده و طی پروسه ی تخمک گذاری، تخمک های رسیده را آزاد می کند. در افراد مبتلا به این سندرم، تخمدان ها به طور طبیعی فعالیت نمی کنند، تخمک رسیده ساخته نمی شود و تعادل هورمون ها بهم می ریزد. همچنین هورمون تستوسترون بیش از حد آزاد می شود و در روند تخمک گذاری ماهانه اختلال ایجاد می شود.
علت اصلی تنبلی تخمدان هنوز مشخص نشده است. اما عواملی وجود دارند که شخص را مستعد این اختلال می کنند:
1-انسولین زیاد: هورمونی انسولین تولید شده توسط پانکراس میزان قند را تنطیم می کند. انسولین باعث می شود که سلول قند دریافتی را به انرژی تبدیل کند. در سلول های مقاوم به انسولین این اتفاق نمی افتد در نتیجه میزان قند خون بالا می رود. در این شرایط بدن برای تنظیم قند خون انسولین بیشتری تولید می کند. انسولین زیاد باعث ترشح بیش از حد اندروژن (هورمون مردانه) شده و درفعالیت تخمدان ها اختلال ایجاد می کند.
2-التهاب خفیف: در التهاب خفیف که در اثر عفونت ایجاد می شود، گلبول های سفید نقش دارند. بر اساس آزمایش ها زنان مبتلا به این سندرم دچار نوعی التهاب خفیف هستند. در این حالت تولید آندروژن افزایش یافته و شخص را در معرض بیماری های قلبی عروقی قرار می دهد.
3-وراثت: بر اساس مطالعات ، بیان بعضی ژن ها به سندرم تخمدان پلی کیستیک مربوط هستند.
4-اندروژن زیاد: سطح بالای اندروژن منجر به رویش موهای زاید و آکنه می شود.
عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک
بیماری هایی مانند:
نازایی، دیابت بارداری، فشار خون بارداری ، سقط جنین یا زایمان زود رس ، خونریزی غیر طبیعی رحم ،سرطان آستر رحم، بیماری های قلبی، استئاتوهپاتیت غیر الکلی (التهاب شدید کبد در نتیجه تجمع چربی در کبد)،
سندرم متابولیک، دیابت نوع دو یا پیش دیابت، اپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب)، افسردگی، اضطراب، چاقی
تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک:
-آزمایش یا روش خاصی برای تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد. برای تشخیص این سندرم پزشک همه علائم را در نظر می گیرد و احتمال وجود ناهنجاری های دیگر را با توجه به علائم موجود، کنار گذاشته تا در نهایت موفق به تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک شود. برای تشخیص این بیماری، پزشک ابتدا سابقه پزشکی بیمار را (دوره های قاعدگی، تغییرات وزن و دیگر علائم) بررسی می کند و در نهایت ممکن است از روش های زیر برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک استفاده کند:
1-معاینه فیزیکی: در این روش، پزشک اطلاعات مهمی مانند وزن، قد و فشار خون را بررسی می کند.
2-معاینه لگن: در هنگام معاینه لگن، پزشک هم به صورت چشمی و هم با استفاده از دست، اندام های تولید مثلی را برای وجود هرگونه توده، رشد غیرطبیعی یا وجود دیگر ناهنجاری ها بررسی می کند.
3-آزمایش خون: آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون ها انجام می گیرد. با این روش دلایل احتمالی ناهنجاری های قاعدگی یا افزایش هورمون های آندروژن که وضعیت بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک را تقلید می کند، کنار گذاشته می شود. بررسی های دیگری که طی آزمایش خون انجام میگیرند شامل سنجش میزان کلسترول ناشتا، تری گلیسرید و آزمایش تحمل گلوکز است که درآن سطح گلوکز در حالت ناشتا و بعد از نوشیدن مایعات حاوی گلوکز سنجیده می شود.
4-سونوگرافی: تشخیص تخمدان پلی کیستیک با سونوگرافی نیز یکی از روش های رایج تشخیصی می باشد. با کمک سونوگرافی اولترا سوند ظاهر تخمدان ها و ضخامت لایه داخلی رحم بررسی می گردد. در این روش پزشک، پروب دستگاه را وارد واژن کرده و با کمک تصویری که روی صفحه کامپیوتر مشاهده می کند، وضعیت تخمدان ها را بررسی می نماید.
روش درمان این سندرم:
درمان این سندرم بیشتر بر از بین بردن اختلالاتی مثل نازایی، چاقی، آکنه و رشد غیر طبیعی موهای زائد (Hirsutism)، متمرکز است. معمولا پزشکان معالج تغییر در سبک زندگی و مصرف داروهای خاص را تجویز می کنند .